Kum 2019 khân kum 17 mi chu Nepal-ah meikhu nasa tak a hip luh avângin a thi tih an sawi. January thla, khawvawt tak zânah, thi a neih avânga a mutna ”menstruation hut” ah kangmei a chhuah avângin a boral tih an târlang.

Parwati Bogati chu bûk an sakah chuan a awm angai a, achhanchu, thi a neih vâng a ni. Nepal-ah chuan kum tam tak an lo tih tawh ṭhin a ni a, a hmingah “Chhaupadi” tiin an vuah a, hmeichhiate chu thla tina thi an neih ṭhin laiin an bawlhhlawh nia ngaiin engthil tihnaah mah tel an phal lo a ni.

Tleirâwl tê chuan Himalayan thlasik khawvawt tak hnuaiah intih lum nan mei a tuah a, a naktûk zîngah a nuhrawn chuan a taksa nunna nei tawhlo chu ava hmu ta tih an sawi.

District police inspector Sundar Bam, Purbichauki khua, western Nepal Doti District ami chuan, “Ruah leh temperature hniam avângin khua avawt êm êm mai a, chuvângin Parwati chuan chhuatah mei a tuah tih a sawi a. A blanket chu a kâng ût a, heta ṭanga a landân chuan a muthilh hlânin a puan chu kangmeiin a man ang a, chu chuan meikhu siamin room tukverh leh kawngka a inkhâr vek bawk si a, inchhûnga meikhu chu a hipluh avânga boral a ni ang” tiin a sawi.

Chhaupadi chu Nepal-ah chuan dân in a khap a mahse, mi tam takin an la ti chhunzawm reng a ni. The University of Bath leh the Centre for Research on Environment, Health, and Population Activities (CREHPA), Nepal chuan kum 2019 khân zirchianna an neih an tichhuak a, midwestern Nepal a hmeichhe tleirâwl 400 aṭangin zirchianna an nei a ni. An hmuhchhuah chu, Nepal hmeichhia 60% chuan Chhaupadi chu dân in a phal lo tih an hria a, chutichung chuan 77% in an la ti chhunzawm zel tho a ni. Zirchiangtute (researchers) chuan, chulai vela mite’n Chhaupadi chu an la pawm nasa hle tih an sawi a, zirna lama mi thiam tam tak pawhin an pawm tih an hmuchhuak bawk.

Parwati chu hetiang thil an tih ṭhin avângin 2019 khân a tuartu 4-na niin an sawi a, kum 2017 khân Chhaupadi chu thilsual, dân bawhchhiatna tiin dân in a khap nachungin an la tichhunzawm zel tih Sundar chuan a sawi.

Nepali writer leh menstrual rights activist Radha Paudel chuan, “Hmânah chuan hmeichhiate chu bûk hranah an dah ṭhin a mahse tûnah chuan tam tak chu ṭhiah an ni tawh a, an inchhûngah awm hranna an siam thung. Indahhranna chu chhunzawm zel ala ni a, hmeichhia thi nei lâite chu inchhûnga thiltihna rêng rêngah in hnamhnawih an phal lo a ni,” tiin a sawi. Kum 2011 a UN report chuan, hetiang hmeichhiate chuan mihring, ran, thlai, leh theirah thlengin khawih an phal lo tiin a târlang bawk.

He thil ti tâwp turin Nepal Community organisers leh NGOs hrang hrangte’n theihtâwp an chhuah a, kum 2019 December thla khân, Parwati thih dân ang deuha thi hmeichhe pakhat unaupa chu an lo man tawh bawk a ni.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here